De kwartencirkel is een schematisch overzicht van ons westers muzieksysteem, waarin majeur en mineur toonsoorten kunt vinden, de voortekens (# en b) van elke toonsoort en akkoordcadenzen. In feite hoef je alleen maar de volgorde van de tonen in de cirkel linksom en rechtsom uit je hoofd te leren, om daarmee het het hele systeem in […]
Kwartencirkel
De kwartencirkel is een schematisch overzicht van ons westers muzieksysteem, waarin majeur en mineur toonsoorten kunt vinden, de voortekens (# en b) van elke toonsoort en akkoordcadenzen. In feite hoef je alleen maar de volgorde van de tonen in de cirkel linksom en rechtsom uit je hoofd te leren, om daarmee het het hele systeem in je hoofd te hebben en daar verschillende info uit te putten. Je moet alleen weten hoe het schema werkt en dat is niet moeilijk.
De kwartencirkel:
Naar links draaiend (met de klok mee) is telkens een reine kwint omhoog (van C naar G naar D enz.).
Naar rechts draaiend (tegen de klok in) is telkens een reine kwart omhoog (van C naar F naar Bb enz.).
Van C naar G is een kwint en van G naar C is dus een kwart. Dat lijkt verwarrend, maar zowel heen als terug denk je omhoog.
Onderstaande afbeelding maakt dat inzichtelijk:
Tegen de klok in gaat van C naar de G erboven. Draai je met de klok mee, dan wordt niet bedoeld dat je van diezelfde G weer teruggaat naar de C eronder, maar dat je verder gaat naar de C erboven en dat is een reine kwart.
In elke “taartpunt” van de cirkel staat bij elkaar passende info:
- De buitenste cirkel majeur toonladder of akkoordnaam
- De cirkel daarbinnen de parallelle natuurlijke mineur toonladder
- Het aantal voortekens
Bijvoorbeeld C majeur heeft parallelle mineurladder A en geen voortekens. Ab majeur heeft parallelle mineurladder F en 4 mollen.
De volgorde van de voortekens is ook gemakkelijk te onthouden. Deze komen erbij in dezelfde volgorde als in de cirkel.
Mollen
Er komt telkens een mol een kwart hoger bij. De eerste mol is een bb. De tweede mol is een E b, enzovoort, steeds een kwart verder. De volgorde van mollen is dan:
bb – eb – ab – db -gb – cb
Kruizen
Er komt telkens een kruis een kwint hoger bij. De eerste die verhoogd wordt is de f, daarna de c enzovoort. De volgorde van kruizen is dan:
f# – c# – g# – d# – a# – e# – b#
Akkoord cadenzen
In plaats van majeur toonladders, kunnen de letters in de buitenste cirkel ook worden opgevat als namen van akkoorden.
Bijvoorbeeld C = I, dan staat links daarvan F = IV (subdominant) en rechts daarvan G = V (dominant). Bij Ab is Db de subdominant op IV en Eb de dominant.
Maar ook de veelvoorkomende cadens II – V – I staat netjes bij elkaar. Kijk bijvoorbeeld naar D – G – C (je moet alleen zelf bedenken wat voor soort akkoord het is: mineur of majeur…
De akkoordvolgorde is steeds een kwart. Op deze manier kan je een cadens door de halve cirkel maken en daarbij elke toon van de ladder aandoen.
In toontrappen krijg je dan: I – IV – VII – III – VI – II – V – I
Voorbeeld in C in ladder-eigen akkoorden:
Cmaj7 – Fmaj7 – Bø7 – Emin7 – Amin7 – Dmin7 – G7 – Cmaj7
Wat heb je er aan?
Daar zijn de meningen over verdeeld. De een wil er niets mee, de ander laat zich inspireren, zoals bijvoorbeeld John Coltrane:
Circle of Fourths – John Coltrane
Het is in ieder geval handig om de volgorde van kwarten en kwinten te kennen. Praktisch gezien hoef je daarvoor alleen een rijtje tonen twee kanten op te leren:
→ c – f – bb – eb – ab – db – gb / f# – b – e – a – d – g – c ←